Bij Amerpoort willen we graag dat de cliënten vrijheid hebben. En tegelijk moeten we zorgen dat iedereen veilig is. Het gaat dus om de balans tussen vrijheid en veiligheid. Daarover gaat de nieuwe Wet zorg en dwang. Gedragsdeskundige Mariëtte Bruinsma vertelt.
“Vroeger was er geen wet speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking”, vertelt Mariëtte. “In 2020 kwam die er wel: de Wet zorg en dwang. De wet moet zorgen voor meer persoonsgerichte zorg en minder dwang. Dwang is als een cliënt iets moet doen dat hij of zij niet wil. De cliënt is dan niet vrij om te kiezen. Dat heet ook wel onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als er gevaar is voor de cliënt of de omgeving.”
Onvrijwillige zorg kan heel verschillend zijn. “Het kan zijn dat begeleiders je naar je kamer brengen om rustig te worden of je vastpakken als je boos bent. Maar het kan ook gaan over een koelkast die op slot zit. Of dat je maar heel soms op je telefoon mag. Het gaat dus over dingen die een cliënt vervelend vindt. Soms zegt een cliënt: ‘Ik kan boos worden, dat weet ik. Houd me dan even vast of breng me naar mijn kamer.’ Dat is geen onvrijwillige zorg, maar een afspraak.”
Amerpoort wil zo weinig mogelijk onvrijwillige zorg geven. “Als het wel moet, doen we dat zo goed mogelijk. De wet helpt daarbij. Door de wet hebben mensen met een verstandelijke beperking meer rechten. Ze hebben recht op uitleg over de zorg in begrijpelijke taal. Is de zorg onvrijwillig? Dan overleggen we eerst met meerdere mensen. En we kijken iedere 3 maanden of de onvrijwillige zorg nog nodig is. Bovendien hebben cliënten recht op een vertrouwenspersoon die hen ondersteunt.”
Door de wet hebben gedragsdeskundigen en begeleiders opnieuw naar de zorg gekeken. “We hebben eerst met de begeleiders alle onvrijwillige zorg bekeken. We vroegen ons af: waarom geven we die zorg? We zagen dat sommige dingen niet meer hoefden. Of we kwamen tot een andere oplossing. Iemand die zichzelf sloeg en die bandjes kreeg, houdt nu een prop papier vast om in te knijpen. Af en toe een frisse blik helpt. Zo kunnen we soms de onvrijwillige zorg afbouwen.”
De visie van Amerpoort is: we doen het niet, tenzij het nodig is. “We willen onze cliënten zo veel mogelijk vrijheid geven”, aldus Mariëtte. “Tegelijk moeten we zorgen voor een veilige omgeving. Daarbij is het belangrijk dat we begeleiders trainen. Want de begeleider wil wel bij de cliënt blijven als het spannend is. Maar dan moet de begeleider wel met stress om kunnen gaan. Iedereen moet zich vrij én veilig voelen.”
Meer lezen?
De blog ‘Het succesverhaal van Rini’ is een mooi voorbeeld van stoppen met onvrijwillige zorg.
