Wat de gezondheidszorg kan leren van Estland

"Zonder duidelijke urgentie of noodzaak bestaat er geen voedingsbodem voor echte innovatie", schrijft Jethro Hardeman naar aanleiding van zijn werkbezoek aan Estland.

Namens Amerpoort mochten Anja van Deijk, Folkert Meijer, Dorinda Kuijf en ik eind juni samen met 30 andere innovatiemanagers uit de VG en VVT sector 2 dagen naar Estland. Om te leren hoe ze hun overheidsdiensten gedigitaliseerd hebben en welke gevolgen dat heeft. Estland is namelijk koploper qua digitale overheid, waarbij vrijwel alles digitaal te regelen is met de overheid. Van je auto overschrijven, donor registratie goedkeuren of belastingaangifte doen. Ik heb 3 aspecten gevonden die essentieel waren voor Estland om innovatie koploper te worden in hun digitale burgerschap.

1. Geen last van SOY

Heb jij ook geen idee wat er bedoelt wordt met SOY? Waarschijnlijk hebben jij en je organisatie er wel last van. SOY staat voor Shit Of Yesterday en komt van Peter Hinssen die in het model uitlegt hoeveel tijd er binnen organisaties besteed wordt aan innovatie. Hij legt in het model uit dat organisaties de meeste tijd besteden aan de shit of yesterday en het werk van vandaag en morgen. Hierdoor komen organisaties onvoldoende toe aan het voorbereiden op de toekomst, waar op de lange termijn de meeste waarde gecreëerd gaat worden.

Estland werd 28 jaar geleden onafhankelijk doordat ze zich losmaakten van Rusland. Ze hadden geen last van vorige wetten, regels of systemen die innovatie konden belemmeren. Oftewel; ze hadden geen last van SOY! Ze hadden de unieke kans om helemaal opnieuw te beginnen en daarmee direct een voorsprong te nemen op digitaal burgerschap in vergelijking met omringende landen.

Kijk daarom kritisch naar de timing en plek waar je wilt innoveren. Is er ergens een nieuwe afdeling/ locatie die gestart wordt? Kan je ergens opnieuw beginnen waardoor je die innovatie voorsprong kunt pakken? Of kan je de ruimte creëren om ergens opnieuw te beginnen?

2. Duidelijke urgentie om te innoveren

Estland is groter dan Nederland en heeft maar 1,3 miljoen inwoners. Hierdoor werd het onmogelijk om op een traditionele manier de overheidsdiensten te organiseren. Ze hadden daardoor een duidelijke urgentie om het totaal anders te doen. Ze stonden voor de uitdaging om met zo min mogelijk mensen een goed bereikbare overheid te organiseren die voor iedereen makkelijk toegankelijk was.

Gijs van Wulven schrijft in zijn boek 'Het innovatie doolhof' over 2 momenten waarop innovatie effectief is.

Zonder duidelijke urgentie of noodzaak bestaat er namelijk geen voedingsbodem voor echte innovatie. Dan blijft het bij het verbeteren van bestaande processen om te optimaliseren. Pas als nietsdoen een groter risico is, zal er voldoende draagkracht zijn om werkelijk te innoveren. Check dus goed of je organisatie in de groei, verzadiging of neergangfase zit, en of er voldoende urgentie is om te innoveren!

3. Top down richting geven om bottom up innovatie succes te maken

Er wordt vaak gesproken dat innovatie bottom up moet komen, en leiders vooral ruimte moeten bieden aan deze innovaties. Maar het voorbeeld van Estland laat zien dat dit maar de halve waarheid is. In Estland hebben ze heel duidelijk richting gegeven waar ze naartoe wilden en hoe daaraan mee gewerkt kon worden. De richting was digitaal toegankelijk, en riepen alle internet bedrijven op om met oplossingen te komen om dit mogelijk te maken. Eke burger kreeg een E-ID en had daarmee snel toegang tot allerlei overheidszaken. Ze hoefden het niet te gebruiken, maar het was wel de snelste manier. 

Als we dit vertalen naar (zorg) organisaties betekent dit dat top down richting geven essentieel is om 'bottom up' innovatie kans te bieden succesvol te worden. Zet dus niet al je energie in op het ontstaan van innovaties, maar bespreek ook met directie welke richting ze op willen, en hoe ze dit (actief) willen faciliteren.

Over de auteur

Jethro Hardeman is Marktverkenner Ehealth en werkt bij het Expertisecentrum van Amerpoort. Dit artikel verscheen ook op LinkedIn.

Wij helpen je graag!

Heb je een zorgvraag of wil je meer weten over onze dienstverlening? De consulenten van het Klantbureau staan klaar voor (aanstaande) cliënten, familie of vertegenwoordigers en verwijzers. 

Klantbureau