Hoe word je wijzer over en wijs met psychofarmaca? Afgelopen vrijdagmiddag (9 juni) organiseerden Amerpoort en Sherpa daarvoor een eerste Kenniscafé in het Cultureel Centrum op Nieuwenoord. Begeleiders, ouders, vrijwilligers, gedragsdeskundigen, een arts en de psychiater van beide organisaties spraken met elkaar over o.a. bijwerkingen, bewuster omgaan met medicijngebruik en hoe belangrijk samenwerken is.
Projectleiders Leonie Hermans (Amerpoort) en Marjon van der Poel (Sherpa) verzorgen de aftrap met een korte kennisquiz. Want wie weet hoeveel cliënten van Amerpoort en Sherpa psychofarmaca slikken? En is psychofarmaca eigenlijk gedragsmedicatie?
Geen gedragsmedicatie
Zo’n 40 tot 50% van de cliënten slikt psychofarmaca. Een aantal waar de meeste aanwezigen wel van opkijken. En hoewel het géén gedragsmedicatie is, wordt psychofarmaca in de gehandicaptensector wel als zodanig gebruikt en al decennialang. De oorspronkelijke diagnose is vaak zelfs helemaal niet meer bekend. Psychiater Anne Pauline Cohen geeft vervolgens een kort voorbeeld uit de praktijk, waarna de aanwezigen in twee groepen met elkaar in gesprek gaan.
Bepaalde periode
In de ene groep wordt uitgebreid gesproken over autisme. Een moeder geeft aan de medicatie van haar zoon liever niet te willen afbouwen. Want door de medicatie heeft hij de rust om kleine stappen vooruit te zetten in zijn ontwikkeling. Een aanwezige gedragsdeskundige beaamt dat dit voor een bepaalde periode - bijvoorbeeld tijdens de pubertijd - inderdaad kan helpen. Maar dat je het er daarna samen weer over kan hebben, om te kijken of afbouw dan misschien wél mogelijk is.
Bewust omgaan
Bewustwording is noodzakelijk. Het gebeurt namelijk nog steeds dat een cliënt medicatie krijgt tijdens een onrustige periode (bijvoorbeeld een verhuizing) en vervolgens blijkt dat hij jaren later nog steeds die medicatie slikt. Het is dus belangrijk dat je onderzoekt wat de diagnose is die aan de medicatie ten grondslag ligt en of afbouw of optimalisatie wellicht mogelijk, dan wel het proberen waard is. Dit geldt eigenlijk voor iedere cliënt die psychofarmaca gebruikt, los van hoe lang hij of zij deze medicatie al gebruikt.
Mooie voorbeelden
Dat er vervelende bijwerkingen horen bij psychofarmacagebruik, daar weten de aanwezigen alles van. Ook wordt stil gestaan bij een ‘meersporen-aanpak’. Er komen mooie voorbeelden naar voren om meer te doen in de ondersteuning dan alleen medicatie geven. Een cliënt die op een boerderij is opgegroeid, komt tot rust door eigen kippen. Een andere cliënt kan weer ontspannen omdat zij haar oude pop terug heeft. “Zulke dingen geef ik cliënten toch véél liever dan medicijnen”, zegt huisarts Eveline Rosier.
Samenwerking en geduld
Goede voorlichting én samenwerking is bij afbouw echt nodig. Samenwerking binnen een team begeleiders, met de cliënt en zijn familie, de gedragsdeskundige, regioverpleegkundige en de arts. Dat beamen allen. En geduld, omdat het altijd een tijdje duurt voordat een onrustige periode voorbij is (tijdens de afbouw) en je daarna pas echt kunt zeggen of er verbetering is.
Een begeleider heeft nog een goede tip: “Lees het boek ‘Geen Gebrek’ van Paul Koch. Het is ook tweedehands verkrijgbaar.” Anne Pauline, de psychiater, ondersteunt deze tip van harte. En kijk op de website van Vilans voor meer informatie.