Op 21 september begint de donkere helft van het jaar. Eerst nog sluipenderwijs, maar wanneer herfstige buien de zon verjagen, de nachtvorst zijn intrede doet en de klok een uur teruggaat, zodat de gordijnen al voor het avondeten dicht moeten, wordt het tijd om de lichtjes van stal te halen.
De instelling van Kofi organiseert begin november een jaarlijks Namen Noemen, om de overledenen te herdenken. Bewoners van de instelling die lichamelijk vaak sneller op zijn dan anderen. Maar ook hun opa's en oma's, vaders en moeders, en andere naasten.
Het grote heengaan is de pijnlijkste kwestie waar je jezelf als ouder van een bewoner mee martelt: Wat als ik er niet meer ben? Wie houdt er dan nog van hem? Natuurlijk zal er voor hem gezorgd worden en natuurlijk zijn er nog mensen op hem gesteld, maar wie houdt er nog onvoorwaardelijk van deze jongen die nooit voor zichzelf zal kunnen zorgen?
En hoe kun je hem uitleggen wat er is gebeurd wanneer ik dood ben? Ik weet dat het niet kan. Ik zal geleidelijk uit zijn systeem wegslijten als een gewoonte die hij ontwent. Na een paar jaar hoeft hij mijn foto niet meer te zien. Eigenlijk is het niet meer dan een voortzetting van de lange weg van stapsgewijs afstand nemen die al jaren geleden begon.
Je hoopt maar dat wanneer hij uiteindelijk zelf zijn biezen pakt om deze aardkloot definitief te verlaten, er iemand bij hem zal zijn om over hem te waken.
Enfin.
Ik deed mee aan namen noemen en bemande als postbode een stalletje waar bezoekers kaarten konden schrijven aan de hemel. Het adres stond er al op, Engelen weg 1, mét postcode. Dat kón niet misgaan.
Over het terrein was een heel parcours uitgezet van lichtjes, muziek, en stalletjes waar bezoekers groepsgewijs langs drentelden. Zodra mijn collega-postbode een kluitje ontwaarde riep ze, "postkaarten naar de hemel, kunt u hier versturen!" Dan keken ze weifelend om zich heen, Wat moet ik met die onzin.
Zelf geloof ik niet in de hemel, maar ik brulde toch opgewekt, "U schrijft de postkaarten, wij verzorgen de rest."
Als ze me dan wat besmuikt aankeken riep ik: "Het moet niet. Het mag." Waarna bijna iedereen zich op een kaartje stortte. Kleine kindertjes tekenden mooie sterren voor hun opa's en oma's, of de hond. Grote mensen schreven hele brieven. Ze begonnen wat lacherig, maar allengs zag je de uitdrukking op hun gezicht veranderen. Ernstig, soms in tranen, schreven ze een groet. Bezoekers, maar ook bewoners.
Soms deden hun begeleiders het voor hen, "Wie zal ik schrijven?" En dan schoot een "Oma!" of "Mama!" als een kanonskogel uit hun keel. Sommigen schreven zelf met veel pijn en moeite een paar regels. Aarzelend over de juiste spelling, vastberaden waar het op de inhoud aankwam.
Onderwijl stempelde ik me suf, PTT port betaald, "Anders krijgt u strafport en dat willen we niet."
Mijn oog viel op een kaart waar in hanenpoten op stond, "Lieve papa en mama - ik mis jullie - denken jullie nog weleens aan mij?"
Bijna gaf ik antwoord: "Ach jongen, die denken altijd aan jou. Misschien vinden ze het niet eens leuk daarboven, liever kwamen ze terug om jou een kusje te geven."
Maar nee, ik hield me in. Ik geloof wel in het heil van brieven schrijven en lichtvoetig spreken over de hemel gaat me ook goed af, maar deze illusie serieus aanwakkeren kon ik niet. Die jongen stelde zich voor hoe zijn ouders al zwevend over de eeuwige tuinen, eens in de zoveel tijd tegen elkaar zeiden, "Goh hoe zou het toch met onze Johan zijn? Ik zou hem bijna vergeten door al dat genieten hierboven."
En waar bemoeide ik me eigenlijk mee. Ik stond maar gewoon hier beneden. Dus slikte ik wat weg, duwde mijn gelaatstrekken in het gelid en brulde luchtig: "Even stempelen, en dan gooi je hem in de rode brievenbus, want het moet wel aankomen natuurlijk."
Over de auteur
Karin Bokhove, moeder van Kofi, schrijft onder meer het weblog 'Het kleine leven van Kofi'. Deze aflevering verscheen daar eerder. Karin is lid geweest van de Centrale Cliënten Raad van Amerpoort.
Je kind vertoont van de ene op de andere dag bizar gedrag, jij bent geen supermom en je gelooft al helemaal niet in wonderlijke genezingen. Wat doe je? Karins boek is nu verkrijgbaar: maak 10 euro (plus 3,95 verzendkosten) over naar rekeningnummer NL91INGB0004199937 en mail je adres naar karin.bokhove@gmail.com of lees meer: KOFI Het kleine leven van een autist.