Het was gezegd. Of liever gezegd geschreven. In het NRC: Down mensen onrendabel noemen, "het belang van de samenleving bij een zo gering mogelijk aantal ernstig gehandicapten, wier opvang en verzorging levenslang hoge kosten met zich meebrengt."
Inderdaad, je komt zomaar op een ton per jaar aan lasten, en ik heb me er bij gelegenheid weleens schuldig over gevoeld. Misschien had ik Kofi laten aborteren als ik alles vooraf had geweten, maar hem nog niet persoonlijk had ontmoet. Toch gaat het niet aan om dat met economische argumenten kracht bij te zetten. Anyway, verontwaardiging is te gratuit. Ik heb de publieke opinie al aan mijn zijde, denk ik.
Kostenpost
Ik wil het hebben over die hoge kosten. Nieuws over uit de hand gelopen zorgkosten is aan de orde van de dag. Maar wat wat zijn dat eigenlijk, kosten? Bent u ooit een kostenpost in het wild tegengekomen? Heeft u er weleens een op de hoek van de straat zien staan? Treft u weleens een gehandicapte aan die liefdevol wordt omringd door kostenposten?
Welnee, u zag mensen, die kun je namelijk zien, horen, voelen en ruiken. Kostenposten zijn niet meer dan abstracties die zich als een collectieve zinsbegoocheling tussen ons en de werkelijkheid nestelen. Het is beleidsjargon dat ons een rad voor ogen draait. Kosten zijn als je ze plat slaat niet meer dan enen en nullen op een bankrekening. Het gaat bij zorgkosten dus gewoon om tijd die mensen steken in anderen.
Professionals
Tijd is geld, zeggen mensen vaak, maar ik beweer het omgekeerde. Onze maatschappij kent dankzij de vooruitgang een fijnmazige arbeidsverdeling. Tegenwoordig doen we oma en het gehandicapte kind er niet meer eventjes bij, we hebben de zorg voor hen uitbesteed aan professionals. Daar kun je een boel van vinden, maar daar gaat het me nu niet om. De echte vraag is of we tijd willen maken om te zorgen voor anderen.
(Diezelfde maatschappelijke vooruitgang betekent trouwens ook dat ouden van dagen en gehandicapten voor het eerst in de geschiedenis niet voortijdig doodgaan. Dat geeft extra 'zorgdruk' om het maar eens in het welbekende jargon te formuleren. Elk voordeel heb z'n nadeel.)
Wil je tijd te maken dan moet je die tijd natuurlijk wel hebben. En dan duid ik niet op het feit dat de zorgsector het moeilijk vindt om in deze hoogconjunctuur weer aan het personeel te komen dat ze er in de afgelopen laagconjunctuur en masse uitgeflikkerd hadden. Ik bedoel, hoe schaars is onze tijd nou werkelijk?
Aandacht
Het is evident dat automatisering ons steeds meer werk uit handen neemt: productiewerk, administratief werk en met artificiële intelligentie in aantocht worden binnenkort ook complexere taken van ons overgenomen. We produceren steeds meer met steeds minder mensen. Voor grote groepen in de samenleving dreigt structurele werkeloosheid. Het enige werk dat je niet kunt automatiseren is aandacht voor een ander.
Vergeet dus die kostenposten en realiseer je dat de mensheid nog nooit zoveel tijd heeft gehad als nu. Aandacht voor een ander lijkt me datgene wat een samenleving bindt, wat haar beschaafd maakt, en wat ons uiteindelijk tot mens maakt.
Over de auteur
Karin Bokhove, moeder van Kofi, schrijft onder meer het weblog 'Het kleine leven van Kofi'. Deze aflevering verscheen daar in 2017. Karin is lid geweest van de Centrale Cliënten Raad van Amerpoort.
Je kind vertoont van de ene op de andere dag bizar gedrag, jij bent geen supermom en je gelooft al helemaal niet in wonderlijke genezingen. Wat doe je? Karins boek is nu verkrijgbaar: maak 10 euro (plus 3,95 verzendkosten) over naar rekeningnummer NL91INGB0004199937 en mail je adres naar karin.bokhove@gmail.com of lees meer: KOFI Het kleine leven van een autist.