Kofi en ik wandelen over een landgoed van keurig doorsneden percelen bos en wei. Modderige wegen leiden langs smalle slootjes waar Kofi vroeger altijd insprong, maar nu niet meer. Wanneer er een auto passeert stapt hij uit zichzelf opzij, ik hou hem niet eens meer vast. We hebben net chocomel gedronken bij de boerderijwinkel, en nu lopen we weer verder.
Vanachter een grote schuur klinkt een langgerekt geloei. Windkracht tien, of meer. Kofi kijkt op en tuurt in de richting van het geluid, wipt van z'n ene op z'n andere voet, tolt om z'n as. Zal hij het erf opstappen om poolshoogte te nemen? Liever niet, denk ik.
"Loop maar even door, dan zie je de koe vanzelf."
Hij hapert.
MHOE-HAAA!!!
"Komaan," zeg ik en het lukt, we gaan verder en zien even later inderdaad een grote moederkoe met twee kleine kalfjes in een uitgestrekt weiland. Ietsje verderop staat een auto met aanhanger, boven de randen zie je nog net een wiebelige koeienrug. Direct achter de kar markeert schrikdraad een volgend weiland vol witte stipjes. In alle rust grazen daar de koeienzusters. Dan heft de koe in de wagen een machtig gerommel aan dat rechtstreeks uit d'r darmen lijkt te komen; MHOE-HAAA!!!
Kofi staat stil en fronst. De kar-koe loeit opnieuw. Nu zet zich in het naastgelegen weiland een zuster in beweging, moeizaam strompelt ze door het drassige gras. Is ze mank, heeft ze last van het feit dat ze meer wegheeft van een verzameling gespierde karbonades dan een echt dier, of is het weiland gewoon heel erg drassig? Wandel-koe stopt even en heft dan een langgerekt antwoord aan. Nu zie ik het, ze strompelt zowaar richting schrikdraad.
Drama
De kar-koe loeit, de wandel-koe loeit en Kofi tuurt in hun richting. Zijn gezicht staat bezorgd. En dan ineens dringt het ook tot mij door. Hier voltrekt zich een drama. Deze koeien loeien in wanhoop. En wij normale mensen labelen dat achteloos als natuurverschijnsel, om het vervolgens af te doen, 't geloei reducerend tot landschappelijk bijgeluid. Het label dat we plakken fungeert als deksel dat onze zintuigen afsluit. We luisteren niet meer echt. Maar wanneer alles zich ongefilterd aandient, zodra elke ervaring uniek is en niet gekleurd door onze taal-categorieën, komt het binnen zonder kloppen. Gek, dat ik het nu pas opmerk. Kofi maakt geen onderscheid tussen de wanhoops-jammer van een mens en de wanhoops-loei van een koe. Hij voelt hun pijn alsof het de zijne is.
De wandel-koe is inmiddels bij het schrikdraad aanbeland en beent besluiteloos heen en weer; een gekooide koe. Hartverscheurend geloei komt uit haar hoeven. Dan zetten zich eindelijk ook de andere zusters in beweging. De ene na de andere koe strompelt richting draad, waar ze wiebelend en klagend in solidaire onmacht bijeen staan. En de wagen-koe loeit terug vanuit haar gevangenis.
Serenade
Die koeien zullen ongetwijfeld geen wrok-gevoelens koesteren richting de boer die hen dit aandoet, zullen niet beseffen dat hun zuster in de kar regelrecht naar de karbonade-fabriek gaat. Maar misschien voelen ze wel aan: die zien we nooit meer, terug. En zo loeien ze hun afscheidslied als ware het een laatste serenade. Kofi staat maar wat te dralen, weet al evenmin wat te doen. Hij kijkt naar de sloot, maar waadt er gelukkig (God bestaat!) niet doorheen.
Ik herinner me een interview met Temple Grandin, een hoog-functionerende autist die vertelde dat ze zich geen raad weet met de subtiele cues tussen mensen, maar basale emoties des te beter aanvoelt. Ze heeft een scherp oog voor de angsten van koeien en ontwerpt behuizing die hen rustig maakt.
De ongelukkige koeien zullen in de belendende winkel worden verkocht als biologische karbonaadjes. Gelukkig hebben ze geen idee.
We wandelen door, "Mama lekker vlees maken vanavond?"
Kofi lacht. Dat wil hij wel.
Ook híj heeft geen idee.
Over de auteur
Karin Bokhove, moeder van Kofi, schrijft onder meer het weblog 'Het kleine leven van Kofi'. Deze aflevering verscheen daar in 2015. Karin is lid geweest van de Centrale Cliënten Raad van Amerpoort.