In of uit de kast. Wie opent de deur?

Agnes Sterk bericht vanaf het IASSIDD 2016 Wereldcongres gehandicaptenzorg in Melbourne, Australië.

Voor alle mensen geldt dat zij in meer of mindere mate behoefte hebben aan het beleven van hun seksualiteit. Voor mensen met verstandelijke (en mogelijk bijkomende) beperkingen geldt dat ook. Uit onderzoek is gebleken dat in de praktijk onvoldoende wordt stilgestaan bij de dromen, fantasieën en wensen op seksueel gebied bij mensen met een verstandelijke beperking. Zeker wanneer het gaat over andere behoeftes dan heteroseksualiteit.

Buitengesloten

Op het Wereldcongres gehandicaptenzorg in Melbourne ben ik naar lezingen geweest over onderzoeken die zijn gedaan op dit gebied. Onderzoeken gericht op seksualiteit bij jongeren met een verstandelijke beperking die zichzelf als Lesbisch, Gay, Bisexueel of Transgender (LGBT) zien. Onderzoeker Ingrid Jones (Australië) is met hen in gesprek gegaan over hun wensen, behoeftes en dromen over seksualiteit. De jongeren hebben haar verteld dat zij zich buitengesloten voelen, zelfs wanneer zij zich geaccepteerd voelen.

De jongeren kunnen door de mate van hun handicap niet zelfstandig een partner zoeken of contacten leggen. De jongeren ervaren dat zij nog te vaak te maken krijgen met een stigma’s, discriminatie, sociale isolatie, gebrek aan privacy, ervaring en kennis. Daarbij zijn zij in sommige gevallen minder mobiel en hebben niet de gelegenheid om zelfstandig informatie op te zoeken en zelfstandig op pad te gaan.

Praten

Het gebrek aan privacy, ervaring en kennis is voor sommige jongeren ingewikkeld op te lossen. Zij zijn bijvoorbeeld (financieel) afhankelijk van familie of hulpverleners, waardoor zij niet de vrijheid kennen om via internet contacten te leggen, informatie op te zoeken en of aankopen te doen. Dit beperkt hen in hun seksuele ontwikkeling. Doordat de jongeren die zichzelf als LGTB zien, geen of onvoldoende ervaring op kunnen doen op het gebied van relatie(s) en de uiting van hun seksualiteit heeft een hoog aantal van deze jongeren last van depressiviteit, angsten en soms zelfs zelfmoordgedachtes.

Vooral de mannelijke cliënten gaven aan behoefte te hebben aan gesprekken over seks met mannelijke begeleiders i.p.v. vrouwelijke. Uit het onderzoek van Ingrid is naar voren gekomen dat vrouwen met een verstandelijke beperking minder vaak of makkelijk praten over seksualiteit en dat er daardoor minder aandacht wordt besteed aan hun wensen en dromen op dit gebied.

Het advies van Ingrid is om steungroepen en ontmoetingsplekken te zoeken of te faciliteren, met mensen die informatie kunnen geven en waar de ruimte is om te praten over fantasieën, verlangens en intimiteit. De voorkeur gaat uit naar het geven van informatie in groepen om mensen uit hun isolement te halen. Naast de groepsbijeenkomsten is het van belang om ook individuele aandacht en ruimte te geven om persoonlijke intieme vragen te kunnen stellen. Verder is het wenselijk om interventies te doen op het gebied van eventuele psychische klachten en kennis daarover te geven aan familieleden en personeel.

Gebrek

De conclusie is om de uitdaging aan te gaan om sociale inclusie en gelijkheid na te streven, discriminatie en vooroordelen in beeld te brengen, te bekrachtigen op persoonlijke behoeftes, rechten boven regels te stellen, weerbaarheid te vergroten en kwaliteit van leven ook op seksueel gebied na te streven. Eén van de uitkomsten van het onderzoek is dat de toegankelijkheid voor relatiemogelijkheden en seksueel actief kunnen zijn nog te vaak beperkt en of veroordeeld wordt door begeleiders en familieleden. Niet altijd vanuit onwil, maar meer vanuit het gebrek aan aandacht voor dit onderwerp of het gebrek aan kennis en tijd.

Trots zijn op wie je bent, ongeacht je mogelijkheden en seksuele geaardheid, is iets waar volgens de onderzoekers nog meer aandacht aan besteed kan worden in de zorgsector. De groep jongeren die is geïnterviewd in Australië heeft een eigen 'Gay Pride' georganiseerd. Een optocht waar iedereen welkom was die trots is op zijn eigenheid.

Over de auteur

Agnes Sterk is gezinscoach op locatie Parkwijk.

Wij helpen je graag!

Heb je een zorgvraag of wil je meer weten over onze dienstverlening? De consulenten van het Klantbureau staan klaar voor (aanstaande) cliënten, familie of vertegenwoordigers en verwijzers. 

Klantbureau