Hiermee nemen we dus afscheid van het woord vrijwilliger. Een vervangende term is volgens mij nog niet bedacht dus zult u deze term in dit stukje desondanks nog vaak tegenkomen.
Eéndimensionaal
Volgens het spotje van de Rijksoverheid moet de groep bjstandgerechtigden zich maar bij een sportclub aanmelden om, met alle respect, achter de bar te staan of de kleedkamers te onderhouden. Jammer, want zo krijgt onze samenleving wel een zeer ééndimensionale indruk van vrijwilligers en vrijwilligerswerk.
Zelf ben ik negen seizoenen lang vrijwilliger geweest bij een voetbalvereniging. Mijn zoon was lid en ik vond dat ik de club ook wel met hand- en spandiensten terzijde kon staan. Opvallend aan deze groep vrijwilligers is dat deze voornamelijk bestaat uit ouders van leden. De charme en de ironie voor een sportvereniging is het bestaansrecht bij de gratie van vrijwilligers.
Band
Nu even terug naar het soort vrijwilliger waar de overheid eigenlijk op doelt. Allereerst heeft de samenleving te maken met een nieuw soort vrijwilliger. Het zijn niet meer alleen (gepensioneerde) personen die niets meer hebben te verliezen. Steeds meer (oudere) werkzoekenden melden zich als vrijwilliger om hun specialisme te onderhouden, sociale vaardigheden op peil te houden en hun netwerk te verbreden.
Maar hoe blijf je gemotiveerd tussen collega’s die wél op de loonlijst staan? Dit is vaak een reden waarom vrijwilligers vroegtijdig afhaken. Per slot van rekening zijn wij door onze eigen maatschappij opgevoed met het gegeven dat het reëel is om een beloning te ontvangen voor gedane arbeid. Een positieve inslag en het hart op de juiste plek krijg je echter niet middels een opleiding. Onbetaald arbeid leveren moet in je zitten.
Het helpt wél enorm als je een band met een bedrijf of bedrijfstak hebt. Ik zet mij in bij Amerpoort omdat de visie mij aanstaat. Maar ook omdat mijn zoon begeleid wordt door Amerpoort. Hij is een Wajonger die werkt met behoudt van uitkering (kan dit eigenlijk ook als vrijwillig worden gezien?). Dat ik omringd ben door leuke collega’s zie ik als een mooie bonus.
Participatiewet
Als werkgevers er gevoelig voor zijn kunnen zij een premievoordeel tegemoet zien wanneer zij oudere werkzoekenden of Wajongers in dienst nemen. In de participatiewet zal dit mogelijk aangevuld worden met de verplichting voor werkgevers om een percentage van het personeelsbestand te reserveren voor deze doelgroepen.
Of dit de juiste weg is zal de toekomst uitwijzen. Om de grens tussen vrijwilligers en betaald werk te bewaken zou iedere werkgever over een vrijwilligersprotocol moeten beschikken, ook ter voorkoming van banenverdringing.
Hoe dan ook, bij mij blijft een gevoel dwars zitten. Jarenlange ervaring die is vergaard dreigt men zomaar met een druk op de knop te deleten. Zo heb je een staat van dienst en zo behoor je tot de kansarme werkzoekenden die met vrijwilligerswerk mentaal overeind proberen te blijven.
Eerlijk beeld
Een zakelijke overeenkomst met de werkgever geeft direct een groot verschil aan tussen vrijwilligerswerk leveren in het bedrijfsleven of een klusje opknappen bij de sportvereniging. De prestatie die wordt verwacht is van een heel ander niveau en ook in het bedrijfsleven geldt: vrijwillig maar nooit vrijblijvend.
De overheid zou een eerlijker en actueler beeld van de vrijwilliger kunnen schetsen door een kernvoorbeeld uit het bedrijfsleven te nemen. Uit de zorg, culturele sector, media of winkelbedrijf. Keuze genoeg zou ik zeggen. Aan de andere kant: het bedenkelijke voorbeeld van de klusjesman bij de voetbalvereniging zal waarschijnlijk tot minder discussies leiden. Vergeet echter niet: Vrijwilligers zijn vaak specialisten die min of meer hun sporen in het bedrijfsleven verdiend hebben.
Over de auteur
Marcel Eckenbach
Vrijwilliger, administratief medewerker P&O