‘Een zak op je hoofd is gevaarlijk.’
Je ogen zijn gitzwart, kijken dwars door me heen.
‘Dat is niet zo gezellig,’ reageer ik neutraal.
‘Een touw om je nek is ook gevaarlijk.’
Je gezicht is grauw en er zit schuim rond je mond.
'Dat is ook niet zo gezellig.’
'Jij vindt dat niet zo gezellig? Zullen we het over leuke dingen hebben?’
'Dat is een goed idee!’
‘Wanneer gaat Sjakie dood?’
Ik kijk naar mijn collega. Dit kon wel eens niet zo gezellig worden.
In de circustent is het druk en de muziek oorverdovend. Je springt wild in het rond, waarbij je bijna een rolstoel omver walst. ‘Kijk! Ik dans van de muziek!’
Ik glimlach en steek een duim omhoog. Je huppelt voorbij om deze met jouw duim aan te tikken en bent weer weg.
We kijken waar we het beste kunnen gaan zitten, maar de vluchtwegen zijn beperkt. Of eigenlijk zijn die er niet. We kiezen de meest rustige plek het dichtst bij de uitgang. Met moeite weet ik je naast mij op het bankje te krijgen.
'Kijk! Een clown!’
'Ja, ik zie het!' roep ik vrolijk en zo hard als ik kan boven de muziek uit.
‘Echte clowns bestaan niet. Dat zijn mannen die geschminkt zijn.’
'Dat klopt.’
'Ik zie daar echt een echte clown!’
Dit valt niet uit te leggen.
De lichten worden gedimd, de muziek zwaarder en een zestal honden wordt de tent ingedreven. De plotselinge verandering maakt dat je focus ligt op wat er gebeurt. Zeker een minuut kijk je gebiologeerd toe en ik haal opgelucht adem.
Tot je mijn naam zegt en uit elke lettergreep blijkt dat het helemaal mis is.
'Wanneer gaat Sjakie dood?’
'Daar gaan we het niet over hebben.’
'Wanneer gaat Nannie dood?’
'Daar gaan we het ook niet over hebben. Kijk, een clown!’
Twee clowns gaan klungelend de piste rond. Wat normaal een vermakelijk schouwspel zou zijn, lijkt nu een belachelijke tegenhanger van hetgeen wat naast mij gebeurt.
Je blijft je vragen op me af vuren, zonder de bevestiging die je nodig hebt af te wachten.
Elke verandering zorgt ervoor dat de hysterie naast mij nog meer toe neemt.
Er denderen kamelen de tent binnen en met elke klap van de zweep voel ik hoe de stemming grimmiger wordt. In gedachten zie ik hoe het houten bankje richting de eerste de beste clown wordt gesmeten. Het zweet staat me in mijn handen, de adrenaline giert door m’n lijf, maar de glimlach blijft op mijn gezicht geplakt wanneer ik beaam dat het hart-stik-ke goed gaat.
De ingelaste pauze wordt direct aangegrepen om ons vertrek aan te kondigen.
'Waarom?’
'Het circus is klaar. Jij gaat rusten.’
'Hoort dat erbij?’
'Ja, dat hoort erbij.’
‘Ik ben niet boos.’
'Dat weet ik, maar je gaat wel rusten.’
'Waarom moet ik rusten?’
'Hoort erbij.’
'Ik wil niet rusten, ik ga met m’n bal spelen.’
Fijn, een discussie met een 2 meter lange peuter. Ook dat hoort erbij.
Elke vraag die je me stelt is een test. Je vraagt mij om veiligheid, om alles wat je nodig hebt en de wereld jou niet biedt. Je kruipt in me en onder mijn huid.
Bij de woongroep aangekomen ben je vrij om je te bewegen binnen de kaders die zijn gesteld, waar jij geen weet van hebt. Ik ga daar staan waar ik niet in je weg sta, maar wel de nabijheid bied die je zo hard nodig hebt.
Wanneer je op je kamer zit en ik de deur achter je sluit, begin je hard te zingen. Een blik op de klok leert me dat ik nog zes uur te gaan heb.
De volgende dag wandel ik langs jouw huis. Je staat zoals altijd voor het raam en zwaait enthousiast. Je ogen twinkelen en ik hoor je blij roepen: ‘Ik was met jou bij het circus geweest! Was leuk!’
Als ik verder loop, hoor ik je schaterlachen. Ik glimlach.
Ja, het was erg leuk.
Over de auteur
Ilona Oskam, begeleider bij Amerpoort, werkt met cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag. Haar open brief aan Johnny de Mol en haar optreden bij het programma Pauw hebben via social media veel reacties opgeroepen. In een blog, die zij om de maand deelt met collega Ruurd Leenders, probeert zij een stem te geven aan de cliënten die zij begeleidt.